'Satisfactorily Completed' vs. 'Client Satisfaction': Ang Lihim na Digmaan sa Freelance Contract Ko (A Real-Life Story)

Para sa ating mga freelancers, ang kontrata ang ating sandigan at pananggalang. Nariyan lahat ng usapan: scope, bayaran, at deadlines. Ngunit may isang section diyan na madalas nagiging sanhi ng 'di pagkakaunawaan—ang "Termination Clause."

Madali itong basahin, pero mahirap unawain kapag nasa gitna ka na ng trahedya. Today, I'm not talking about theories. I'm sharing my own painful, real-life experience—isang proyektong pinaghirapan, isang kontratang naging sandalan, at isang dispute na sumubok sa lahat ng alam ko tungkol sa freelancing.

Ang Panimula: The "R Project"

Nagsimula ang lahat noong April sa isang proyektong, para sa kwentong ito, tawagin nalang natin itong "R Project"—isang solar-powered reverse vending machine para sa plastic bottles. The clients were a group of students, puno ng passion at ideas para sa kanilang thesis. Signed ang contract, nag-downpayment, at sinimulan na nating paandarin ang makina.

Ang usapan sa Section 6 (Termination) ay naglalaman ng mga linyang ito na naging sentro ng lahat:

"...the Clients agree to pay the Contractor for work that has been satisfactorily completed up to the date of termination... [but] reserve the right to withhold payment for any unfinished or substandard work."

'Yung dalawang linyang 'yan, at ang magkaibang interpretasyon sa kanila, ang naging mitsa ng problema.

Ang Naging Daloy ng Project: Puyat at Ang Panganib na dulot ng Lider na Wala sa Aktwal

For almost three months, the project was my life. Ang kwento nito ay hindi lang tungkol sa code, kundi sa sakripisyo.

• The Grind: Ang mga chat logs ay puno ng usapan hanggang madaling-araw. Madalas, kaming dalawa ng miyembro ng team na tatawagin nating "The Driver" ay bumibiyahe ng tatlong oras mula Manila papuntang Cavite at pabalik para lang sa proyekto. Puyat at pagod ang puhunan.
• The Disconnect: Habang ako at ang dalawang on-site team members ("The Driver" at "The Teammate") ay nasa "gera" sa pagbuo ng makina, ang kanilang "Project Lead" ay hindi personal na nakakasama sa development. This created a disconnect. Ang mga progress report na nakakarating sa kanya ay "second-hand information" na lang, na nagdulot ng maling pagkakaintindi sa tunay na effort na nangyayari on the ground.
• The Scope Creep Trap: Ang dapat sanang vending machine ay nadagdagan ng mobile app. Sinubukan kong i-formalize ito at nag-quote ako ng "+20K" para sa dagdag na trabaho. Ngunit hindi ito natuloy sa pormal na usapan, at "in good faith," tinulungan ko pa rin silang i-finalize ang buong system flow ng app—isang malaking trabaho na walang kabayaran.
• The Friction Point: Dito lalong lumitaw ang problema ng pagkakaroon ng lider na wala sa ground. Noong June 20, nang maramdaman kong 60% na ang system at kailangan ko na para sa pambayad ng bills, maayos akong nag-paalala tungkol sa susunod na milestone payment. Ang sagot ng Project Lead, na hindi personal na nakasaksi sa aming mga puyat at pag-biyahe, ay isang pag-iwas sa responsibilidad: "wala sakin na kay [The Teammate]." Dahil sa disconnect na ito, ang obligasyon sa bayaran ay naging parang bola na ipinapasa-pasa. Kinailangan ko pang habulin sa isa pang miyembro ng team para makuha ang bayad na nasa kontrata. Kahit nakuha ko ito, naging malinaw sa akin ang red flag: kapag ang lider ay malayo sa aktwal na trabaho, ang pagpapahalaga sa mga obligasyon tulad ng on-time payment ay maaaring mawala.

Ang Pagsabog: The Termination

Dahil sa pressure ng deadlines at sa tingin nilang mabagal na progress, tinerminate ng clients ang contract, kahit gumagana na ang core system. Dito na pumasok 'yung digmaan ng dalawang phrase sa kontrata.

Ang Panig Ko: Nagpadala ako ng formal request for final payment (₱8,800). Ang argumento ko: ang bulk ng trabaho ay tapos ko na, at lumagpas pa ako sa scope.

Ang Panig Nila: Ang sagot nila sa akin: "The fair amount would be if the solar is functional as stated..." Para sa kanila, kung walang solar, hindi ito "completed to their satisfaction." Ang offer nila: ₱1,600 para sa Raspberry Pi ko na hindi pa nila fully paid.

Ang Fallout: The Final "Seen"

Pagkatapos ng termination, nag-message "The Teammate." "Nawalan ng laman" ang Firebase database. Dito, ang relasyon ay tuluyan nang gumuho. Pormal akong sumagot at ipinaliwanag na sinuspend ko ang kanilang admin access bilang security procedure hangga't hindi nababayaran ang final amount na ₱8,800.

Ang huling reply na natanggap ko mula sa kanila: seen. 'Yun na 'yun. Ang pag-seen-zone sa final demand for payment ang naging final message sa project.

Ang Mga Masasakit na Aral na Natutunan Ko

1. Ang Disconnected na Lider ay Lubhang Mapanganib. Ito ang ugat ng maraming problema. Kapag ang taong gumagawa ng final decision ay malayo sa aktwal na development ("wala sa ground"), madali para sa kanya na maliitin ang hirap, i-question ang progress, at gumawa ng decision na hindi base sa realidad ng trabaho. Ang tiwala ay unang nasisira hindi sa kontrata, kundi sa disconnect na ito.
2. Ang Pagtuturuan sa Bayaran ay Isang Malaking Red Flag. Kapag ang client, lalo na ang project lead, ay nag-deflect o nagturo sa iba pagdating sa usapang pera, mag-ingat ka na. Ito ay senyales ng magulong proseso at posibleng hirap sa paniningil sa dulo.
3. Hatiin ang Bayad sa Bawat Approved Milestone. Ang aral na ito ay mas naging malinaw. Dapat, bawat approved part, bayad. Kung na-approve na nila ang "dispensing system," dapat may katapat na itong bayad na hindi na pwedeng bawiin. Pinoprotektahan ka nito mula sa "hindi kami satisfied sa buong project" na argumento.
4. Lahat ng "Extra" ay Dapat May Papel at Presyo. Ang pagkakamali ko ay ang pagpapatuloy sa "extra" na trabaho kahit hindi na-approve ang dagdag na bayad. Lesson: No contract addendum, no extra work. Huwag umasa sa "good faith."
5. Huwag Isakripisyo ang Kalusugan. Ang biyahe, puyat, at stress ay malaking kabawasan sa iyong kalusugan at personal na oras. Timbangin kung ang bayad at ang working relationship ay katumbas ng iyong sakripisyo. Kung hindi, matutong tumanggi o mag-renegotiate.
6. Access is Your Last Leverage (Use With Extreme Caution). Ang pag-revoke ng admin access ay ang "nuclear option" ng isang freelancer. Bagama't ito ang huli mong alas, gamitin ito nang may lubos na pag-iingat dahil tuluyan na nitong pinuputol ang anumang pag-asa ng maayos na usapan at maaaring magbukas ng legal problem.

Bukas, July 25, ang itinakda kong deadline para sa final payment na ₱8,800. Habang isinusulat ko ito, nasa alanganin pa ang lahat. Ngunit anuman ang mangyari bukas—mabayaran man o mauwi sa isang final na 'seen'—isang bagay ang sigurado: ang tunay na 'bayad' sa karanasang ito ay natanggap ko na. Ito ang naging mamahaling 'tuition fee' ko sa unibersidad ng freelancing. Ang bawat aral—mula sa pagkilala ng red flags hanggang sa pag-set ng boundaries—ay permanenteng nakaukit na ngayon sa aking puso.

Ibinahagi ko ang bawat detalye ng kwentong ito hindi para manira, kundi para magsilbing map sa mga kapwa ko freelancers na naglalakbay sa parehong magulong daan. Madalas, mag-isa tayo sa laban na ito. Pero sa pamamagitan ng pagbabahagi ng ating mga kwento, bumubuo tayo ng isang komunidad na mas matalino, mas matatag, at mas may kakayahang ipaglaban ang ating tunay na halaga.

Let's continue to build, to learn from each other's scars, and to elevate the standard of freelancing in the country, one story at a time.